×

منوی بالا

منوی اصلی

دسترسی سریع

اخبار سایت

اخبار ویژه

افزونه جلالی را نصب کنید.  .::.   برابر با : Tuesday, 19 March , 2024  .::.  اخبار منتشر شده : 0 خبر
سلولهای بنیادی چه هستند؟

آشنایی با سلول های بنیادی و کاربرد آن در پزشکی

معرفی سلول های بنیادی

سلول های بنیادی چه هستند و چرا اهمیت زیادی دارند؟

سلول های بنیادی (stem cell) توانایی قابل توجهی در جهت تمایز به انواع سلول های بدن دارند. علاوه بر این در بسیاری از بافت ها، آن ها به عنوان سیستم تعمیر داخلی بافت مورد استفاده قرار می گیرند. در واقع سلول های بنیادی دو خصوصیت کلیدی دارند که آن ها را از سایر سلول ها متمایز می‌کند .

خودنوزایی

خودنوزایی به این معنی است که سلول بنیادی قادر است خود را برای مدت طولانی بازتولید کند. این جمله بدان معنا است که این سلول ها توانایی تکثیر و تقسیم مداوم داشته و از این نظر محدودیتی ندارند.

لازم به ذکر است در برخی از اندامها، مانند روده و مغز استخوان، سلول های بنیادی به طور مرتب برای اصلاح و جایگزینی بافت‌های فرسوده یا آسیب دیده تقسیم می‌شوند اما در سایر اندام‌ها ، مانند پانکراس و قلب، سلول های بنیادی فقط تحت شرایط خاص تقسیم می‌شوند.

تمایز

داشتن این خصوصیت در سلول بنیادی آن را قادر می‌سازد که تحت شرایط ویژه در بدن یا محیط آزمایشگاهی به سلول هایی تمایز یافته با عملکرد اختصاصی تبدیل شوند.

سلول های بنیادی به دلایل بسیاری برای موجودات زنده اهمیت دارند. به طور کلی سلول‌ های بنیادی را بر اساس خصوصیات و ویژگی‌ها به سه دسته تقسیم می‌کنند:

  • سلول‌های بنیادی جنینی
  • سلول‌های بنیادی بالغ
  • سلول‌های بنیادی بند ناف

 

در جنین ۳ تا ۵ روزه که بلاستوسیست (Blastocystis) نامیده می‌شود، سلول های داخلی باعث ایجاد کل بدن موجود زنده، ازجمله همه انواع سلول های تخصصی  و اندام‌های مختلف مانند قلب، ریه، پوست، اسپرم، زیگوت و دیگر بافت‌ها می‌شوند.

سلول های بلاستوسیست
توده‌ی داخلی سلول های بلاستوسیست منشا اصلی سلول های بنیادی جنین می‌باشد

در برخی از بافت‌های بالغ مانند مغز استخوان، عضلات و مغز نیز جمعیت‌های گسسته از سلول های بنیادی بالغی وجود دارند که وظیفه‌ی آن‌ها ترمیم یا جایگزینی سلول های آسیب دیده می‌باشد.

با توجه به توانایی‌های بازسازی منحصر به فرد آن‌ها، سلول های بنیادی برای درمان بیماری‌هایی نظیر دیابت و بیماری‌های قلبی پتانسیل جدیدی را ارائه می‌دهند که البته برای ورود به عرصه‌ی بالینی باید آزمایش‌های بسیاری روی آن‌ها انجام شود.

تحقیقات در مورد سلول های بنیادی همچنین منجر به پیشرفت دانش در این مورد که چگونه یک اندام از یک سلول تکامل پیدا می‌کند و سلول های سالم سلول های آسیب دیده را در اندام‌های بالغ جایگزین می‌کند، می‌شود. تحقیقات بر روی سلول های بنیادی یکی از جالب‌ترین بخش‌های زیست شناسی نوین است. که همانند بسیاری از زمینه‎های گسترش یافته در پژوهش‌های علمی، پرسش‌ها و چالش‌هایی را مطرح می‌کنند که در آینده منجر به اکتشافات جدید خواهد شد.

ویژگی‌های سلول بنیادی

همه‌ی سلول های بنیادی بدون در نظر گرفتن منشا، دارای سه ویژگی کلی هستند که آن‌ها را از سایر سلول ها متمایز می‌کند.

  • آن‌ها قادر به تقسیم و بازسازی برای مدت‌های طولانی هستند.
  • سلول های اختصاصی نیستند.
  • می‌توانند به سلول های خاصی تمایز یابند.

بر اساس توان تمایزی و برگشت‌پذیری سلول های بنیادی را می توان به سه بخش زیر تقسیم کرد:

۱- پرتوان (Totipotent)

سلول های بنیادی پرتوان

این دسته قادر است همهی سلول ها (سلول های فرد و سلول های جفت ) را بسازند که این ویژگی آنها را برای درمان سلول ها و ژن ها و همچنین مهندسی بافت برای پیوند و جایگزینی سلول های بیمار ایده آل میکند. این بدین معنی است که ارزش درمانی سلول های بنیادی پرتوان بسیار زیاد است. با یادگیری در مورد روند تقسیم، می‌توانیم به روند رشد بیماری‌ها غلبه کرده و سپس راه‌هایی برای جلوگیری از تولید و تقسیم سلول های بیمار ارائه دهیم.

۲- سلول های بنیادی همه‌توان (Pluripotent)

سلول های بنیادی همه توان
این سلول ها قابلیت تمایز به اکثر سلول های تخصصی بدن را دارند

یکی دیگر از انواع سلول بنیادی هستند که می‌توانند بیشتر یا همه‌ی سلول های فرد را بسازند. مثلا سلول بنیادی جنینی تحت شرایط خاص می‌تواند یک فرد را بسازد اما قادر به ایجاد جفت نیست.

به سلول هایی که از گنادهای جنینی (fetus) به دست می‌آیند  سلول های زاینده جنینی (Embryonic Germ cells) گفته می‌شود که این سلول ها نیز جز دسته‌ی همه توان می‌باشند. تک تک این سلول ها توانایی ایجاد کلنی را دارند و با تمایز سه لایه‌ی جنینی را تشکیل می‌دهند.

۳- سلول های بنیادی چندتوان (Multipotent)

همانند سایر سلول های بنیادی ویژگیهای اصلی را دارند اما تعداد محدودتری از سلول ها را ایجاد میکنند و خوشان نیز از تعداد کمتری نسبت به سایرین برخوردار هستند. نمونه‌هایی از سلول های بنیادی چندتوان عبارت‌اند از سلول هایی که در مغز بوده و باعث ایجاد سلول های عصبی مختلف و سلول های نوروگلیا (سلول های پشتیبان دستگاه عصبی) می‌شوند، که می‌تواند موجب ایجاد انواع سلول های خونی باشد اما نمی‌توانند سلول های مغزی ایجاد کنند. مغز استخوان همچنین حاوی سلول های بنیادی چندتوان است که باعث ایجاد انواع سلول های خون (گلبول) می‌شود.

کاربرد سلول های بنیادی :

سلول های بنیادی که از بند ناف گرفته می‌شوند ویژه هستند. آن‌ها جوان، قوی و پویا بوده و مطالعات بالینی متعددی در سراسر جهان بر روی آن‌ها انجام شده است که مناسب بودن این سلول ها در بازسازی بافت آسیب دیده پس از حوادث، کاهش  بیماری های استحاله‌ای (degenerative) مانند دیسک بین مهره‌ای و درمان سرطان را تایید کرده است.

بسیاری از متخصصان و دانشمندان در باره‌ی پتانسیل سلول های بنیادی بر این باورند که این سلول ها نقش بسیار مهمی در درمان بیماری‌ها تا چند دهه‌ی آینده خواهند داشت.

درمان ضایعات نخاعی

ضایعات نخایی

تاکنون از سلول ها و بافت های متعددی مانند سلول بنیادی، سلول های غلاف بویایی، (سلول های تولید کننده‌ی میلین بر سطح اعصاب بویایی) سلول های شوآن، (سلول های تولید کننده میلین بر سطح اعصاب محیطی) ریشه گانگلیون پشتی، بافت غده‌ی فوق کلیه و سلول های تراریخته به عنوان منابع سلولی در درمان ضایعات نخاعی بهره گرفته شده است .

پیوند سلولی بعد از ضایعات نخاعی به چند منظور صورت می‌گیرد :

۱- ایجاد ارتباط میان دو طرف محل ضایعه

۲- جایگزین کردن سلول های مرده به منظور ایجاد نورون های جدید و یا الیگودندروسیت ها (oligodendrocyte)

۳- فراهم نمودن محیط مناسب در جهت القا بازترمیمی

از اولین پیشروان استفاده از این سلول ها در مبحث سلول درمانی و ضایعات نخاعی McDonald  و همکارانش در سال ۱۹۹۹ بودند. مطالعات آن‌ها نشان داد پیوند سلول های بنیادی جنینی موش به موش صحرایی دارای ضایعه نخاعی موجب بهبود عملکردی و رفتاری در موش صحرایی می‌شود. نتایج بافت‌شناسی در طی ۲ تا ۵ هفته بعد نیز تمایز این سلول ها را به آستروسیت،الیگودندروسیت و نورون ها و مهاجرت آن‌ها به ۸ میلی‌متر دورتر از ناحیه ضایعه نشان داد. پیش سازهای عصبی برگرفته از سلول های بنیادی مقادیر قابل توجهی لامینین و فیبرونکتین تولید می‌کنند که هر دو جز فاکتورهای پیش برنده‌ی بقا سلول عصبی به شمار می‌روند و در بهبود ضایعه می‌توانند موثر واقع شوند. با توجه به نتایج McDonald یکی از مسائل مهم در بحث ضایعات نخاعی، از بین رفتن میلین و متعاقب آن نقصان عملکرد فیزیولوژیکی و رفتاری سلول های حاضر در سیستم عصبی مرکزی است. بنابراین میلینه شدن مجدد آکسون‌های سالم فاقد میلین نقش ترمیمی مهمی در درمان ضایعات نخاعی محسوب می‌شود. در همین راستا عده‌ای معتقداند توانایی تمایز سلول های بنیادی جنینی به جمعیت خالصی از پیش سازهای الیگودندروسیتی از اهمیت ویژه‌ای در کاربرد‌های کلینیکی برخوردار است. در حال حاضر نیز  از طریق تجویز سلول های بنیادی مزانشیمی مشتق شده از بافت بند ناف، بهبود در بیماران مبتلا به صدمات نخاعی مشاهده شده است و بدین ترتیب بهبود بیماری های نخاعی نیز از دیگر کاربردهای سلول های بنیادی می‌باشد.

نقش سلول بنیادی در بهبود سوختگی

کاربرد سلول های بنیادی در سوختگی
Zed Merrick کودک ۲ ساله که سوختگی درجه ۲ داشت با اسپری کردن سلول های بافت سالم و تکثیر سلولی کاملا درمان شد!!

یکی از کاربردهای سلول بنیادی، نقش آنها در بهبود سوختگی و همچنین تسریع بهبود زخم‌ها است. پوست یک بافت بسیار پیچیده است که حدود ۱۰ درصد از جرم بدن را به خود اختصاص داده است. به همین علت سوختگی آن عواقب قابل توجهی روی سلامت جسمانی و روانی انسان دارد در حال حاضر هیچ پوست مصنوعی وجود ندارد که کاملا طراحی شده و قابلیت پیوند روی پوست آسیب دیده را داشته باشد و تنها جراحی مقداری این مشکل را حل کرده که مشکلاتی مانند عدم هم رنگی پوست، جای زخم و دیگر نقص‌های زیبایی و حتی حرکتی را نیز به دنبال دارد. درمان ترکیبی با استفاده از سلول های بنیادی و ماتریکس بافت است. منظور از سلول درمانی در درمان سوختگی‌ها، جایگزین ساختن بافت های آسیب دیده با سلول های سالم کشت داده شده در آزمایشگاه است. سپس این سلول های کشت داده شده بعد از گذشت حدوداً ۳ تا ۵ هفته به نواحی سوخته توسط یک حامل تزریق می‌شوند و پوششی اپیدرم مانند روی سطح آسیب دیده ایجاد می‌نمایند. با استفاده از این روش، گرانولاسیون (گوشت اضافی روی محل سوختگی) نیز رخ نخواهد داد.

لوسمی (سرطان خون)

کاربرد سلول های بنیادی در سرطان خون
مقایسه سلول های خونی فرد سالم و فرد مبتلا به لوسمی

در لوکمیا برخی سلول های سیستم خون ساز از کنترل خارج می‌شوند و شروع به تقسیم کنترل نشده می‌کنند با بدتر شدن بیماری این سلول ها به بافت های دیگر بدن نیز حمله کرده و عملکرد آن‌ها را نیز مختل می‌کنند. پزشکان در حال حاضر از شیمی درمانی و روش‌های پرتو دهی برای کنترل این بیماری استفاده می‌کنند اما این درمان سایر سلول های طبیعی را نیز می‌کشد. بنابراین عوارض جانبی زیادی را به دنبال دارد اما سلول های بنیادی عملکردهای مختلفی را برای درمان این بیماری دارند برخی به تقویت کلی سیستم ایمنی (Immune system) در مسیر مشخص می‌پردازند و برخی دیگر سبب شناسایی بهتر سلول های سرطانی توسط سیستم ایمنی بدن می‌شوند.

آیا از کاربردهای سلول های بنیادی شگفت زده شده‌اید؟؟  اگر شما نیز کاربرد دیگری از سلول های بنیادی سراغ دارید، می‌توانید آن را با خوانندگان brainbee.ir در میان بگذارید.

…………………..

سلولهای بنیادی چه هستند؟

بدن انسان دارای صدها نوع مختلف سلول است که برای سلامت روزانه ما مهم هستند. این سلولها برای اینکه اعمل

حیاتی بدن ما را تنظیم کنند  مهم هستند وآنها اعمالی هستند مثل :ضربان قلب  ، انجام فالییاتهای مغزی، تمیز کردن خون بوسیله کلیه ها ، جایگزینی سلولهای مرده و غیره … سلولهای بنیادی کارشان کاری است بی نظیر. آنها کارشان ساختن تمام سلولهای نامبرده است. سلولهای بنیادی تهیه کننده سلولهای جدید هستند. وقتی که سلولهای بنیادی تقسیم میشوند، می توانند سلولهای مانند خودشان تولید کنند و یا میتوانند سلولهای دیگری از نو دیگر تولید کنند. برای مثال سلولهای بنیادی پوست میتوانند سلولهای بنیادی پوست بیشتری بسازند یا میتوانند سلولهایی مختلف دیگری در پوست بسازند که کار مخصوص به خودشان را دارند مثل ساختن رنگدانه ها ی  ملانین .چرا سلولهای بنیادی در سلامت ما مهم هستند ؟وقتی که ما زخمی یا بیمار میشویم ، سلولهایمان هم صدمه میبینند یا از بین میروند. زمانی که این اتفاق میافتد، سلولهای بنیادی فءال میشوند . سلولهای بنیادی مسوول تعمیر کردن بافتهای صدمه دیده و جایگزین کردن سلولهایی که بطورنرمال میمیرند هستند. اینگونه است که سلولهای بنیادی ما را سلامت نگاه میدارند و بائس جلوگیری از پیری زودرس ما میشوند. سلولهای بنیادی مثل ارتش پزشکان میکروسکوپی ما هستند. انواع مختلف سلولهای بنیادی کدامند؟ سلولهای بنیادی به اشکال مختلف هستند. دانشمندان معتقدند که هر عضو داخلی بدن سلولهای بنیادی خودشان را دارند. برای مثال میتوان از سلولهای خون نام برد که از سلولهای بنیادی خون (همچنین بی عنوان hematopoietic شناخته شدند ) ساخته شدند . با این حال سلولهای بنیادی در ابتداییترین مراحل رشد انسانی نمایان هستند و هنگامیکه دانشمندان این سلولها را رشد دادند، آنها را سلولهای بنیادی جنینی نامیدند . دلیل این که دانشمندان در مورد سلولهای بنیادی جنینی حیاجانزاده هستند این است که وزیفیه سلولهای بنیادی جنینی این است که درزمان رشد جنینی این سلولها میتواند هر عضو یا بافتی را بسازند. این بدین معنی است که سلولهای بنیادی جنینی ، بر عکس سلولهای جنینی بالغ میتوانند تبدیل به صدها نوع دیگر سلولهای بدان شوند. برای مثال ، همانطور که سلولهای بنیادی خون تنها میتواند سلول خونی بسازد، سلولهای بنیادی جنینی میتواند خون ،استخوان، پوست، مغز، و غیره را بسازد. علاوه بر این، سلولهای بنیادی اینطور برنامه ریزی شدهاند که بافت و حتی اعضا را بسازند در صورتی که سلولهای بنیادی بالغ نمیتواند این عمل را انجام دهند. این بدین معنی است که سلولهای بنیادی جنینی استعداد خیلی بیشتری برای درمان اعضا بیمار را دارند. سلولهای بنیادی جنینی از جنینها یپس مانده درظرفهای آزمایشگاه پس از درمانهای باروری ساخته شدند که تنها چند روز بیشتر عمر نداشتند. اگر این استفاده را از آنها نمیکردند آنها را به دور میانداختند.iPS چیست؟ دانشمندان و پزشکان درمورد نوع تازه ای از سلولهای بنیادی به نام سلولهای iPS هیجان زده هستند. دلیل هیجان آنها این است که سلولهای  ips  نمام خصوصیات سلولهای بنیادی جنینی را دارند ولی منشا آنها از جنین نیست . بنابرین هیچگونه نگرانی اخلاقی در رابطه با ips  وجود ندارد. به علاوه سلولهای ips از سلولهای خود شخص بیمار سرچشمه گرفته، بدین معنا که سلولهای ips میتوانند به بدن بیمار برگردانده شوند بدون ترس از اینکه سیستم دفاعی بدن این سلولها را پس بزند و قبول نکند. این مساله باز پس زدن ، مساله ای است مهم در انجام هر گونه پیوند سلولهای بنیادی. سرنوشت مساله سلولهای بنیادی چیست و چگونه میتواند نظر و طریقه درمان شما را آواز کند؟به دلیل این که سلولهای بنیادی طبیعتا کارشان جایگزین کردن سلولهای بیمار و کهنه بوسیله سلولهای جدید است، دانشمندان این نظریه را در فکر میپرورانند که از سلولهای بنیادی برای درمان بیماران با بیماریهای گوناگون استفاده کنند. عقیده بر این است که با دادن سلولهای بنیادی و یا سلولهای تغییر یافته و منشعب شده از سلولهای بنیادی به فرد بیمار بتوانند از قدرت ذاتی بهبود بخشی و التیام بخشی سلولهای بنیادی استفاده کرده و سلامت شخص بیمار را به وی بازگردانند. برای مثال اگر یک مریض دچار حمله قلبی شده است با دادن پیوند سلولهای بنیادی به عنوان درمان به فرد بیمار ، هدف ما این است که سلولهای پیوند زده شده قلب آسیب دیده را ترمیم کند. سلولهای بنیادی توانائی محدودی در ترمیم صدمات و جراحات دارند. اگر دوباره به مثال قلب برگردیم ، سلولهای بنیادی خود قلب قادر به ترمیم قلب صدمه دیده نیستند، اما پیوند میلیونها سلول بنیادی بسیار موثرتر در درمان است.بنابر این با انجام پیوند سلولهای بنیادی به بیماران ، ما موجب تقویت قدرت ترمیم بدن بیشتر از آنچه که خود بدن بتواند به طورذاتی  با سلولهای بنیادی خود بر بیماری فایق اید موجب ترمیم بافت صدمه دیده میشویم .به چند مساله قبل از این که درمان بوسیله سلولهای بنیادی رواج پیدا کند باید اشاره کرد، مش ایمنی. سلولهای بنیادی میتواند موجب بوجود آمدن و رشد تومور شوند. همچنین سیستم ایمنی ممکن است آنها را قبول نکند. با این وجود سلولهای بنیادی موجب تحولات زیادی در علم پزشکی شده اند و شاید  در یکی دو دهه آینده افراد بیشتری را بشناسیم و یا حتی خودمان پیوند سلولهای بنیادی داشتیم. سلولهای بنیادی امید درمان را برای بسیاری از بیماریها مانند سرطان، بیماریهای قلبی، پارکینسون، اسکلروز متعدد ، سکته بیماری هانتینگتون صدمات نوخائی، و بسیاری بیماریهای دیگر را میدهد. چه نوع مداوا با سلولهای بنیادی در حال حاضر در دسترس بیماران است و چرا بیشتر پزشکان پیشنهاد میکنند که شماباید آنرا با احتیاط استفاده کرده و آن را به عنوان آخرین راه حال در نظر داشته باشید؟ در حال حاضر فقط چند نوع درمان با سلولهای بنیادی وجود دارد که دانشمندان آنها را موثر و بدون خطر دانسته اند. بهترین مثال پیوند مغز استخوان است. با این وجود، در سرتاسر دنیا درمان با سلولهای بنیادی تبلیغ میشود کهاطمینانی در آنها نیست و ثابت نشده که موثر هستند.اغلب این درمانها توجه مان را دروسایل ارتباطی جالب کرده و افراد مشهور مثل ورزشکاران اینگونه درمان ها را دریافت میکنند. بطور کلی، پزشکان متخصص این علم و دانشمندان علیه اینگونه درمانها به بیماران اخطار میدهند، زیرا مشخس نیست که آیا این درمانها موثر واقع میشوند یا بیخطر هستند. بیمارانی بوده اند  که با این گونه درمانها از بین رفته اند.در زمانی که عاقلانه است که تمام انتخاب ها و راههای کرمانی را در زمانی که بیماری لا علاجه داریم را در نظر داشته باشیم، ما پیشنهاد میکنیم که این راه را به عنوان آخرین راه حل در نظر بگیرید و فقط آن را با نظر

برچسب ها :

این مطلب بدون برچسب می باشد.

  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تیم مدیریت در وب منتشر خواهد شد.
  • پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.